รถกระเช้า 3 ประเภทที่ใช้บ่อย: ขากรรไกร, บูมข้อพับ, บูมตรง เลือกให้เหมาะงานและปลอดภัย
สรุปให้จบในหน้าเดียวกับ 3 ประเภทยอดนิยมของ รถกระเช้า (MEWP)—จุดเด่น ข้อจำกัด งานที่เหมาะ ช่วงความสูง–ระยะเอื้อม การรับน้ำหนัก และ ข้อควรคำนึงด้านเซฟตี้ พร้อมตารางเปรียบเทียบ, เช็คลิสต์เลือกให้เหมาะงาน, และแหล่งอ้างอิงมาตรฐานสากล
รถกระเช้าประเภทต่าง ๆ ในไซต์งานจริง
รถกระเช้า 3 ประเภทที่ใช้บ่อยคืออะไร?
รถกระเช้า (Mobile Elevating Work Platform: MEWP) ที่นิยมในไทยแบ่งเป็น 3 กลุ่มหลัก คือ ขากรรไกร (Scissor Lift), บูมข้อพับ (Articulating Boom), และ บูมตรง (Telescopic Boom). แต่ละแบบมี จุดเด่น–ข้อจำกัด และลักษณะงานที่เหมาะต่างกัน การเลือกที่ถูกต้องช่วยลดต้นทุน เวลา และความเสี่ยงความปลอดภัย
1) รถกระเช้าขากรรไกร (Scissor Lift)
- การขึ้นลงแนวตั้ง แพลตฟอร์มกว้าง เหมาะงานที่ต้องยืนทำงานเป็นพื้นที่
- ความสูงนิยม ~6–14 ม. (รุ่นพิเศษถึง ~18–22 ม.)
- รับน้ำหนักมาก เหมาะงานติดตั้ง, เดินท่อ/ราง, งานภายในอาคาร
- ข้อจำกัด: ไม่มีระยะเอื้อมด้านข้าง (reach) มาก, ต้องการพื้นเรียบ
2) รถกระเช้าบูมข้อพับ (Articulating Boom)
- เอื้อมข้ามสิ่งกีดขวาง ด้วยแขนหลายข้อพับ
- ความสูงนิยม ~12–26 ม. (รุ่นใหญ่ถึง ~40 ม.+)
- เหมาะซ่อมบำรุง, งานภายนอก, งานมีสิ่งกีดขวาง/ซอกมุม
- ข้อจำกัด: ราคาค่าเช่าสูงกว่าขากรรไกร, แพลตฟอร์มแคบกว่า
3) รถกระเช้าบูมตรง (Telescopic Boom)
- ระยะเอื้อมไกลและความสูงมาก แขนยืดเป็นท่อนตรง
- ความสูงนิยม ~20–40 ม. (รุ่นพิเศษเกิน 50–60 ม.)
- เหมาะงานภายนอก, งานที่ต้องเข้าถึงไกลในแนวราบ
- ข้อจำกัด: ต้องการพื้นที่ตั้งฐานมากขึ้น, ผู้ชำนาญการควบคุม
ตารางเปรียบเทียบสเปกหลัก (โดยสรุป)
| ประเภท | ความสูงทำงานนิยม | ระยะเอื้อมด้านข้าง | น้ำหนักบรรทุกแพลตฟอร์ม | สภาพพื้นที่ที่เหมาะ | งานที่แนะนำ |
|---|---|---|---|---|---|
| ขากรรไกร | 6–14 ม. (สูงสุดบางรุ่น ~18–22 ม.) | น้อยมาก/แทบไม่มี | สูง (หลายร้อยกก.) | พื้นเรียบในอาคาร/พื้นคอนกรีต | เดินท่อ, เดินราง, ติดตั้งงานระบบ, งานที่ต้องใช้งานหลายคน |
| บูมข้อพับ | 12–26 ม. (สูงสุด ~40 ม.+) | ปานกลางถึงมาก (ข้ามสิ่งกีดขวางได้) | ปานกลาง | ภายนอก/พื้นที่มีสิ่งกีดขวาง | ซ่อมบำรุง, งานซอกมุม, งานไฟฟ้า/สื่อสารภายนอก |
| บูมตรง | 20–40 ม. (พิเศษ ~50–60 ม.) | มาก (reach แนวราบไกล) | น้อยถึงปานกลาง | พื้นที่โล่งภายนอก ต้องการฐานตั้งมั่นคง | ติดตั้งโครง, งานสูงมาก, เข้าถึงจุดไกล/โล่ง |
* ค่าด้านบนเป็นช่วงใช้งานที่พบทั่วไปในตลาดไทย รุ่นจริงอาจแตกต่างตามผู้ผลิต/สเปก
วิธีเลือกให้เหมาะงาน: เช็คลิสต์ 10 ข้อ
- ความสูงทำงาน (Working Height): วัด “พื้นถึงจุดทำงาน” บวกเผื่อความปลอดภัย 1–2 ม.
- ระยะเอื้อมแนวราบ (Horizontal Reach): มีสิ่งกีดขวางหรือไม่ ต้องข้าม/เอื้อมไกลแค่ไหน
- น้ำหนักและจำนวนคน: กำหนดโหลดรวม (คน+เครื่องมือ+วัสดุ) ให้ตรงสเปกแพลตฟอร์ม
- สภาพพื้น: เรียบ/ลาดเอียง/รับน้ำหนักได้ไหม (ต้องการแผ่นรอง/ป้องกันทรุด?)
- พื้นที่เข้าถึง: ทางเข้าแคบ ประตูต่ำ รัศมีเลี้ยว พื้นที่ตั้งฐานพอหรือไม่
- งานใน/นอกอาคาร: เลือกพลังงาน (ไฟฟ้า/ดีเซล) และยาง (ไม่ทำลายพื้น) ให้เหมาะ
- สภาพลม/อากาศ: ตรวจความเร็วลมที่ยอมรับได้ตามคู่มือรุ่น
- เวลาปฏิบัติงาน: ระยะเวลางาน/รันไทม์แบต/การเติมเชื้อเพลิง
- ใบอนุญาต/อบรม: ผู้ควบคุมผ่านการฝึกอบรม MEWP และเข้าใจป้ายเตือน
- งบประมาณรวม: ค่าเช่า+ขนส่ง+อุปกรณ์เสริม (เช่น ฮาร์เนส/แลนยาร์ด/ถาดเครื่องมือ)
ความปลอดภัยที่ต้องทำทุกครั้ง (MEWP Safety Essentials)
- ตรวจหน้างานก่อนเข้า: พื้น, หลุมบ่อ, ขอบตก, สายไฟเหนือศีรษะ, แนวสวิงเครื่อง
- ตรวจเครื่องก่อนใช้งาน (Pre-use): ระบบยก/หมุน, รัศมีเอื้อม, เบรก, ระบบฉุกเฉิน, ราวกันตก
- ใช้ฮาร์เนสและแลนยาร์ด ตามคู่มือรุ่น โดยเฉพาะบูมลิฟต์ (อ้างอิงมาตรฐานสากล)
- ห้ามบรรทุกเกินกำลัง: คำนวนโหลดคน+อุปกรณ์ และกระจายให้สมดุล
- เฝ้าระวังลม: ไม่ทำงานเมื่อเกินค่าความเร็วลมที่ผู้ผลิตกำหนด
- ผู้ควบคุมผ่านการอบรม และเข้าใจสัญลักษณ์เตือน/ปุ่มหยุดฉุกเฉิน
- กั้นเขตทำงาน ป้ายเตือนและผู้เฝ้าระวังพื้นล่างเมื่อทำงานใกล้คน/รถ
อ่านมาตรฐานเพิ่มเติม: OSHA 1926.453 Aerial Lifts, UK HSE: MEWPs
ตัวอย่างงานที่เหมาะ (Use Cases)
ขากรรไกร
ติดตั้งรางเคเบิล/ดักท์, งาน MEP ภายใน, งานเพดานโรงงาน/ห้าง, งานที่ต้องใช้คน 2–3 คนบนแพลตฟอร์ม
บูมข้อพับ
ซ่อมไฟภายนอกอาคาร, งานซอกมุม/ข้ามกันสาด, งานสวน/ตัดแต่งต้นไม้สูงในเขตเมือง
บูมตรง
ติดตั้งป้ายขนาดใหญ่, งานโครงหลังคา/สเตเดียม, งานที่ต้องเอื้อมไกลในแนวราบ
ซ่อมบำรุงไฟฟ้าภายนอกด้วยรถกระเช้าบูมพับ
Key Takeaways
- ขากรรไกร: พื้นที่ยืนกว้าง ทำงานภายในสูง 6–14 ม. พื้นต้องเรียบ
- บูมข้อพับ: คล่องข้ามสิ่งกีดขวาง เหมาะงานซอกมุม 12–26 ม.+
- บูมตรง: เอื้อมไกล สูงมาก เหมาะพื้นที่โล่งภายนอก 20–40 ม.+
- เช็คลิสต์ 10 ข้อ ช่วยล็อกสเปกให้ตรงงาน ลดดีเลย์และความเสี่ยง
อ่านต่อจากศูนย์ความรู้ของเรา
แหล่งอ้างอิงสากล
คำถามที่พบบ่อย (FAQ)
ต่างกันอย่างไร: ขากรรไกร vs บูมข้อพับ vs บูมตรง?
ขากรรไกรขึ้นลงแนวตั้ง แพลตฟอร์มกว้าง เหมาะงานภายใน; บูมข้อพับคล่องตัว เอื้อมข้ามสิ่งกีดขวาง; บูมตรงเอื้อมไกลและสูงมาก เหมาะพื้นที่โล่งภายนอก
งานภายในโรงงานควรใช้แบบไหน?
แนะนำขากรรไกรไฟฟ้า (ยางไม่ทำลายพื้น) หากต้องการพื้นที่ยืนและบรรทุกอุปกรณ์หลายชิ้น
ถ้าต้องเอื้อมข้ามกันสาด/ท่อ/เครื่องจักร?
เลือกบูมข้อพับเพื่อ “โค้งหลบ–ข้ามสิ่งกีดขวาง” ได้ดีกว่า และเข้าใกล้จุดทำงานได้ปลอดภัยกว่า
ต้องใช้ฮาร์เนสเสมอหรือไม่?
สำหรับบูมลิฟต์โดยทั่วไปควรใช้ฮาร์เนสและยึดกับจุดยึดที่กำหนด ตามคู่มือผู้ผลิตและนโยบายไซต์งาน
ถ้าไม่แน่ใจสเปก ควรบอกข้อมูลอะไรเพื่อขอใบเสนอราคา?
ระบุจุดทำงาน–ความสูง–ระยะเอื้อม–รูปหน้างาน–พื้นรับน้ำหนัก–ระยะเวลาทำงาน–เวลาเข้า/ออก–ข้อจำกัดหน้างาน เพื่อเสนอรุ่นที่เหมาะและราคาที่คุ้ม
